در پاسخ به اتاق سرور چیست اتاق سرور اتاقی است که به منظور حفظ و نگهداری سرورها، روترها، سوییچ ها و سایر تجهیزات مرتبط ساخته می شود. این اتاق می تواند به صورت تنها یا بخشی از یک دیتا سنتر باشد و در شکل های متنوع ایجاد شود. درباره اتاق سرور میتوان گفت اتاقی است که شرایط محیطی و عملکردی را برای سرورها و تجهیزات مرتبط فراهم می سازد.
همان‌طور که اشاره شد اتاق سرور به محلی و محیطی مناسب برای نگهداری و محافظت از اجزا و تجهیزات کامپیوتری یک شرکت یا مؤسسه گفته می‌شود. زمانی که لپ‌تاپی برای انجام امورات کامپیوتری خود تهیه می‌کنید، برای محافظت و نگهداری از آن هنگام جابه‌جایی یا استفاده، نیاز به تهیه یک کیف مناسب نیز احساس می‌شود. حال در نظر داشته باشید تا برای نگهداری و محافظت از سرور‌های حداقل چند صد میلیونی نیاز به چه اقداماتی است؟
بهتر است اشاره‌ای به تعریف سرور برای درک بهتر این مطلب داشته باشیم. سرور نوعی کامپیوتر البته باقدرت پردازش و ذخیره‌سازی بالا است که بدون قسمت‌های اضافی کامپیوتر مانند باند، کیبورد، موس، مانیتور و… شناخته می‌شود. از سرور زمانی که نیاز به پردازش اطلاعات با حجم زیاد (مانند پردازش اطلاعات مربوط کاربران یک سایت که روزانه حداقل 1000 نفر از آن بازدید می‌کنند) باشد، استفاده می‌شود.
در سال 1401، قیمت یک سیستم یا لپ‌تاپ معمولی حداقل 15 الی 20 میلیون تومان است. حال فرض شود که یک سرور باقدرت پردازشی تقریبا 5 برابر نسبت به سیستم یا لپ‌تاپ یاد شده چه قیمتی خواهد داشت! در اکثر موارد شرکت‌هایی که نیاز به سرور روم دارند حداقل چند ده سرور در اختیار داشته یا تهیه خواهند کرد تا زیر‌ساخت‌های موردنیاز تأمین گردد. ازاین‌رو شاید گفت که سرمایه و دارایی کسب‌وکار‌ها در این قسمت نزدیک به چند میلیارد خواهد شد.
همچنین اطلاعات و داده‌هایی که در این تجهیزات کامپیوتری نگهداری می‌شوند خود نیز ارزش بالایی داشته ازاین‌رو باید مکانی برای نگهداری و حفاظت از این دارایی‌ها در نظر گرفته شود. شرکت‌هایی مانند google، microsoft، meta، apple و… همه و همه اتاق سرور (درحقیقت مرکز داده) بسیار بزرگ و مجهزی برای نگهداری از ارزشمندترین دارایی‌های خود یعنی اطلاعات دارند.
تفاوت اتاق سرور، مرکز داده و میکرو دیتاسنتر
در چند خط بالا‌تر به کلمه مرکز داده اشاره شد. بهتر است تا در کنار یادگیری مفهوم سرور روم یا همان اتاق سرور با مفاهیم Data centers (مراکز داده) و Micro data centers (مراکز داده میکرو) نیز آشنا شویم.
Data centers چیست؟
اگر اتاق سرور یک واحد از آپارتمان یا مجتمعی مسکونی در نظر گرفته شود، مرکز داده کل آپارتمان یا مجتمع مسکونی است. در حقیقت مرکز داده به‌گونه‌ای از تعداد زیادی اتاق سرور تشکیل شده اما در مواردی مانند پهنای باند و برخی تجهیزات تخصصی با اتاق سرور معمولی متفاوت است. زیرا که اگر اتاق سرور ارائه‌دهنده خدمات کامپیوتری یک سازمان باشد، مرکز داده ارائه‌دهنده خدمات کامپیوتری چند صد سازمان و میلیون‌ها کاربر است. ازاین‌جهت نیاز است تا سیستم‌‌ها و تجهیزاتی چه‌بسا به‌روزتر، بهتر و گران‌تر در آن استفاده شود.
Micro data centers چیست؟
در مثال یاد شده مرکز داده یک آپارتمان یا مجتمع مسکونی و اتاق سرور واحدی از آن بود. اما اگر بخواهیم موردی را نیز به میکرو دیتاسنتر تشبیه کنیم، یک کانکس یا اتاقک پیش‌ساخته بهترین گزینه است. از کانکس یا اتاقک پیش‌ساخته به دلیل قابل‌حمل بودن در موارد مختلفی استفاده می‌شود. مانند استقرار موقت، گسترش ظرفیت یک ساختمان به‌صورت موقت یا دائمی، استفاده در منطق دور‌افتاده که ساخت‌وساز امکان‌پذیر نیست و… .
دقیقا از میکرو دیتاسنتر نیز به دلیل قابل‌حمل بودن برای افزایش ظرفیت محاسباتی به‌صورت موقت یا دائمی، استقرار تجهیزات کامپیوتری در مناطق محروم و با دسترسی محدود، استقرار سریع در زمان‌های اضطراری و موارد دیگر استفاده می‌شود. در نهایت باید عنوان کرد که میکرو مرکز داده همان اتاق سرور اما در ابعاد کوچک‌تر، با تجهیزات کمتر و قابل‌حمل است.
وظیفه اتاق سرور چیست ؟
در هر سازمانی وظیفه سرویس دهی به کارکنان بر عهده سرور ها است. در مرکز داده تجهیزات مختلفی نصب می شود ولی به اتاق سرور معروف است. چون در نهایت تمامی آنها برای کار کرد مطمئن و صحیح سرور ها و ارتباط با آنها نصب می شوند. وظیفه این مکان حفظ شرایط مناسب برای سلامت سرور ها و تجهیزات مرتبط با آن و تضمین عملکرد آن ها است. عدم کارکرد صحیح هر قسمتی از این اتاق کل کار سازمان را مختل کرده و یا سبب آسیب به اطلاعات می شود.
یکی دیگر از کاربرد های مرکز داده سرویس دهی به افراد بیرون از سازمان می باشد. برخی از مجموعه ها مانند بانک ها، شرکت های تلفن همراه، شرکت های بیمه، سازمان های دولتی، فروشگاه های اینترنتی و بسیاری دیگر در حال ارایه سرویس به بیرون از مجموعه می باشند. این خدمات در انواع مختلفی مانند وب یا اپلیکیشن های موبایلی می تواند باشد.
اهمیت اتاق سرور
اهمیت اتاق سروربرای درک بهتر آنکه اتاق سرور چیست باید بدانیم اهمیت اتاق سرور چقدر است. تمامی اطلاعات یک شرکت در سرور های آن می باشد. این اطلاعات همچنین برای ایمنی بیشتر در ذخیره ساز ها نگهداری می شود. این اطلاعات حاوی دیتای مربوط با چندین سال می باشد. ممکن است اطلاعات بانکی و مالی باشد. ضرر از بین رفتن اطلاعات مالی را براحتی می توانیم درک کنیم. ممکن است اسناد الکترونیکی مربوط به سازمان در این اتاق باشد. سوابق اطلاعاتی مربوط سالیان دراز. موارد بسیاری دیگری را می توان مثال زد که همگی حائز اهمیت بالایی می باشند.
شرکت هایی که در حال ارایه سرویس به بیرون می باشند در صورت قطع سرویس با ضرر هنگفت مالی مواجه می شوند. در نظر بگیرید تاکسی اینترنتی یا تلفن همراه قطع شود. کنتور ضرر برای این مجموعه ها ثانیه ای می افتد.
امروزه تمامی امور یک سازمان به کامپیوتر ها ختم می شود. قطع خدمات درون سازمانی مانند نرم افزار های حسابداری و اتوماسیون و و غیره منجر به قطع کار سازمان می شود. حال ضرر بیکار شدن نیروهای یک مجموعه را در نظر بگیرید. حتما به مراکزی رجوع کرده اند که کار شما را انجام دهند و گفته اند شبکه قطع شده است. حجم ازدحام ارباب رجوع و گله و شکایت را به این بخش اضافه کنید.
پس از هر طرف که به این اتاق نگاه کنیم جز اهمیت چیزی نمی بینیم. جواب یکی از سوالات اتاق سرور چیست این است که اتاقی با درجه اهمیت بسیار بالا.
اندازه اتاق سرور
در انجمن‌های IT، اکثر مردم اتاق سرور را یک فضای نسبتاً کوچک با مساحتی در حدود چند ده تا چند صد متر مربع تصور می‌کنند. اگر اندازه یک اتاق به طور قابل توجهی از این فضا فراتر رود و تجهیزات کامپیوتری بیشتری در خود جای دهد، می‌تواند به یک دیتا سنتر تبدیل شود. به هر حال از نظر فنی، یک server room می‌تواند تقریباً هر اندازه ای داشته باشد.
اتاق‌های سرور می‌توانند تقریباً به هر شکلی باشند. در بسیاری از مواقع، یک server room احتمالاً اهداف دیگری مانند فضای ذخیره سازی، اتاق پرینت و یا فضای اداری را نیز دنبال می‌کند. به همین دلیل ممکن است اتاق به روشی غیر استاندارد چیده شود. دلیل اهمیت اندازه اتاق سرور آن است که می‌تواند در برنامه ریزی جهت مدیریت محیط، از جمله جریان هوا و خنک کنندگی فضا نیز اثر گذار باشد.
اجزا اتاق سرور چیست
برای درک فیزیکی سوال اتاق سرور چیست بخش های مختلف آن را بررسی می کنیم.
بخش ساختمانی
این بخش شامل ساختمان و ابنیه اتاق می باشد. دیوار اتاق سرور، کف کاذب اتاق سرور، سقف کاذب اتاق سرور، درب اتاق سرور و چاه ارت در این بخش قرار می گیرند. این ساختمان یا اتاق دارای ایمنی مناسبی بوده و در برابر حوادث غیر مترقبه مقاوم است.
برق اتاق سرور
تامین برق مورد نیاز مرکز داده در این قسمت است. بخش برق شامل تجهیزات برقی و کابل های مربوطه است. برای این قسمت میتوان از اتاق برق استفاده کرد. تابلو برق توزیع اتاق سرور، کابل های برق، سیستم ارتینگ و باندینگ اتاق سرور، برق اضطراری یا ژنراتور، منبع برق بدون وقفه یا UPS در این بخش قرار دارند. به منظور ایمنی بیشتر بهتر است این تجهیزات خارج از اتاق سرور و در اتاق برق مستقر شوند.
تاسیسات اتاق سرور
تاسیسات اتاق سرور به منظور حفظ سلامت اتاق و کارآیی بهتر آن نصب می شوند. این قسمت شامل سیستم سرمایش اتاق سرور و سیستم اعلام و اطفاء حریق اتاق سرور می شود. قسمت دیگر تاسیسات شامل ادوات کنترلی و نظارت مانند سیستم کنترل تردد اتاق سرور و دوربین های مدار بسته است. در تاسیسات این مکان قسمتی از تاسیسات مانند کمپرسور و کپسول اطفاء حریق خارج از اتاق و قسمتی مانند پنل دمنده هوا یا سنسور های دود داخل اتاق نصب می شوند.
تجهیزات اتاق سرور
در این قسمت ما سرور ها و تجهیزات مرتبط را داریم
- رک اتاق سرور: کلیه تجهیزات اتاق سرور به منظور جلوگیری از آسیب دیدن و نظم بیشتر در رک بسته می شوند. رک ها در ابعاد گوناگونی تولید می شوند. بیشترین مدل رک مورد استفاده در این اتاق 42 یونیت عمق 100 می باشد.
- سرور: دستگاه اصلی مرکز داده می باشد. کلیه خدمات از طریق سرور ها ارایه می شود. کلیه تجهیزات دیگر در جهت حفظ شرایط محیطی این سرور ها و ایجاد ارتباطات برای آن ها است.
- روتر: این دستگاه وظیفه مسیر دهی و ایجاد ارتباط بین سرور های داخل اتاق و محیط بیرون را فراهم می سازد.
سوییچ شبکه: وظیفه سوئیچ شبکه برقراری ارتباط داخلی بین سرور ها و همچنین بین سرور و سایر تجهیزات مانند روتر و فایروال را بر عهده دارند. - فایروال: نفوذ به مرکز داده و سرقت اطلاعات و یا خرابکاری امری است که در خصوص مراکز داده بسیار اتاق می افند. فایروال جهت جلوگیری از این امر در اتاق سرور نصب و تنظیم می گردد.
- دستگاه های ذخیره سازی اطلاعات: هر چقدر هم در حفظ شرایط محیطی کوشا باشیم باز هم امکان خرابی سخت افزاری و نرم افزاری وجود دارد. به همین منظور با کمک تجهیزات ذخیره ساز از اطلاعات پشتیبان گیری انجام می شود. در صورت از بین رفتن اطلاعات با کمک این تجهیزات اطلاعات بازیابی می شوند.
نصب تجهیزات با نظم و زیبایی انجام می شود تا دسترسی و کنترل آن ها راحت باشد.
- کابل کشی ارتباطی: این بخش شامل ارتباطات کابلی بین تجهیزات و با بیرون است. این کابل می تواند مخابراتی، شبکه و فیبر نوری باشد.
- قسمت نرم افزاری اتاق سرور: این قسمت لایه سرویس دهنده به کاربران است. مرحله اول نصب سیستم های عامل می باشد. مطابق با سرویس یا نرم افزار مورد نصب سیستم عامل انتخاب و نصب می شود. سپس نصب نرم افزارهای لازم و راه اندازی سرویس های مختلف انجام می گردد.
- اکسس کنترل ، راهکار کنترل تردد اتاق سرور می باشد.
با جواب پرسش اتاق سرور چیست آشنا شدیم. به طور خلاصه در این مکان سرور ها و تجهیزات مرتبط نصب شده و می بایست بهترین شرایط برای کارکرد مداوم آنها فراهم شود.
حضور مداوم در مرکز داده و دیتا سنتر به علت شرایط دمایی برای کاربر سخت است و خاموش کردن سیستم سرمایش کار را برای تجهیزات سخت می کند. همچنین تردد مداوم سبب ورود گرد و غبار به اتاق واحتمال بروز خرابی بر اثر برخورد با ادوات را دارد. برای جلوگیری از تردد مداوم به داخل اتاق دسترسی به نرم افزارها و سیستم های عامل اتاق سرور به صورت راه دور یا ریموت انجام می شود.
